Γόνοι της πατριαρχικής οικογένειας ΑΛΤΙΝΑΛΜΑΖΗ
Οι πρώτοι Δημοτικοί Άρχοντες της Αλεξανδρούπολης
Του ΑΝΤΩΝΗ Δ. ΤΕΡΖΗ
Η πατριαρχική οικογένεια των Αλτιναλμάζιδων της Αίνου και της Αδριανούπολης προσέφερε θυσία στην εκατόμβη αίματος του απελευθερωτικού αγώνα του 1821 αλλά και πολλές άλλες αξιόλογες εθνικής υπηρεσίες σε όλη τη διάρκεια του 19ου και του 20ου αιώνα που ακολούθησε.
Τον καιρό της εθνεγερσίας, χάθηκε στη μάχη του Φαβιέ στην Κάρυστο ο Αινίτης Αργύριος Αλτιναλμάζης, φίλος και συμπολεμιστής του άλλου γενναίου Αινίτη αγωνιστή Χατζή Φραντζή Κούταβου.
Άλλος γόνος της οικογένειας Αλτιναλμάζη ήταν ο Μιλτιάδης Αλτιναλμάζης που γεννήθηκε στην Αδριανούπολη όπου και πήρε τις πρώτες εγκύκλιες γνώσεις του στα ονομαστά τότε εκπαιδευτήρια της πόλης και το έτος 1860 σπούδασε νομικά στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Νομικός γλωσσομαθής και μεγάλης εγκυκλοπαιδικής μόρφωσης χρημάτισε Δημογέροντας και Συμβούλους της Γενικής Διοίκησης της Αδριανούπολης (Μετζλίς Ιδαρέ Αζασή), αξίωμα μεγάλο και σπουδαίο, το οποίο χρησιμοποίησε κατάλληλα για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της Ελληνικής Κοινότητας της Αδριανούπολης και της ευρύτερης περιοχής γενικότερα, βοηθώντας και πολλά φτωχά Ελληνόπουλα να αποκτήσουν πανεπιστημιακή μόρφωση.
Αναδείχτηκε σπουδαίος οικονομικός παράγοντας μεταξύ των ομοεθνών του και δημιούργησε Τράπεζα, Βιομηχανία και πρότυπα αγροτικά κτήματα.
Την περίοδο 1903-1905 του απονεμήθηκε το Μετάλλιο Meciadiye Γ’ τάξεως που αποτελούσε τιμητική διάκριση προς σημαντικά πρόσωπα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Με την ανταλλαγή των πληθυσμών, τη μεγάλη και πλούσια βιβλιοθήκη του, που την αποτελούσαν πολλοί και σπάνιοι τόμοι, τη δώρισε στο Γυμνάσιο της Αλεξανδρούπολης. Πέθανε το έτος 1924.
Στην οδό Βασιλέως Αλεξάνδρου (OrtakoyCaddesi) ήταν εγκατεστημένος ο μηχανοκίνητος αλευρόμυλος και το παγοποιείο – ψυγείο του άλλου Αδριανουπολίτη επιχειρηματία Πέτρου Αλτιναλμάζη και στο μεγάλο δρόμο του Καραγάτς (KaradgasCaddesi) που από το μύλο οδηγούσε στο Σιδηροδρομικό Σταθμό, βρισκόταν το μεγάλο αρχοντικό του, στο οποίο φιλοξενήθηκε ο Βασιλιάς Αλέξανδρος. Ο πρώτος Έλληνας βασιλιάς μετά τους Βυζαντινούς Αυτοκράτορες, που πάτησε το πόδι του και μπήκε ελευθερωτής – θριαμβευτής το 1920 στην πολύπαθη Αδριανούπολη μετά από αιώνες δουλείας και κατάφορου ζυγού.
Μετά τη συνθήκη της Λωζάννης και την αναγκαστική εγκατάληψη του Καραγάτς το 1923, ο Πέτρος Αλτιναλμάζης μετέφερε και εγκατέστησε τις επιχειρήσεις του στη θέση KumCiflik όπου σήμερα η πόλη της Νέας Ορεστιάδας.
Σε άλλο δρόμο του κοσμοπολίτικου Καραγάτς, βρισκόταν η κατοικία του άλλου επιχειρηματία Εμμανουήλ Αλτιναλμάζη, ο εγγονός του οποίου είχε εγκατασταθεί πριν την ανταλλαγή μόνιμα στην Αλεξανδρούπολη (τότε Δεδεαγάτς) και έλαβε σύζυγο την θυγατέρα του Ιωάννη Φιμερέλη, Μυρσίνη.
Με τη συγκρότηση του Θρακικού Κομιτάτου μετά την υπογραφή του Κανονισμού (1907), καταρτίστηκαν κατά τόπους Επιτροπές Αγώνα και μεταξύ εθελοντών πατριωτών που μυήθηκαν «αδελφοί», ήταν και ο πρώτος της Επιτροπής Αδριανούπολης ένθερμος αγωνιστής Αριστείδης Αλτιναλμάζης.
Στον κεντρικό δρόμο SaraclarCaddesi είχε την έδρα του ο Κωνσταντίνος Αλτιναλμάζης, φαρμακοποιός και πράκτορας των Ασφαλειών πυρός «Nord» και στην οδό Rustenpasattani ήταν το άλλο πρακτορείο Ασφαλειών «LondonInsGorp.» του Ιωάννη Αλτιναλμάζη. Τέλος, στην ευρύτερη περιφέρεια της Αδριανούπολης βρισκόταν τα μεγάλα τσιφλίκια της οικογενείας Αλτιναλμάζη και Μιλτιάδη Εφέντη.
Πολυδαίδαλη, πολυδύναμη και με έμφυτη την φιλογένεια η πατριαρχική οικογένεια των Αλτιναλμάζιδων καταφαίνεται και φωτογραφίζεται και μέσα από τα αρχεία του περίφημου και ονομαστού Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου της Αδριανούπολης που πρωταγωνιστούσε τότε στα εθνικά, πολιτιστικά και φιλανθρωπικά δρώμενα της πόλης.
Έτσι πληροφορούμαστε την εθνοφιλή τους δράση και τη συνεχή τους παρουσία στα κοινά, από τους πίνακες που ακολουθούν.
ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΕΩΣ
ΠΡΟΕΔΡΟΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
Α’. περίοδος – Έδρα Αδριανούπολη
Εμμανουήλ Αλτιναλμάζης έτη 1872, 1873, 1874
Ιωάννης Εμ. Αλτιναλμάζης έτος 1877
Μιλτιάδης Αλτιναλμάζης έτη 1906, 1914
Β’. περίοδος – Έδρα Θεσσαλονίκη
Ιωάννης Αλτιναλμάζης έτος 1925
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΝ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΝ ΦΣΑ
Κωνσταντίνος Αλτιναλμάζης (Αρχαιρεσίες 1919)
ΔΩΡΕΕΣ ΠΡΟΣ ΦΣΑ Έτη 1903-1909
Αριστείδης Αλτιναλμάζης
Κωνσταντίνος Αλτιναλμάζης
Μιλτιάδης Αλτιναλμάζης
Βασίλειος Αλτιναλμάζης
Εμμανουήλ Αλτιναλμάζης
Γόνοι αυτής της Πατριαρχικής οικογένειας οι αδελφοί Εμμανουήλ και Κωνσταντίνος Αλτιναλμάζης έμελε να γίνουν και οι πρώτοι Δημοτικοί Άρχοντες της Αλεξανδρούπολης.
Έτσι, ο Εμμανουήλ Αλτιναλμάζης διορισμένος Δήμαρχος στο Δεδεαγάτς κατά την εποχή της Γαλλικής κατοχής (Διασυμμαχική Θράκη), επαναδιορίζεται Δήμαρχος της Αλεξανδρούπολης μετά την απελευθέρωση της πόλης (1920), από την Ελληνική πλέον Διοίκηση, μέχρι το Μάρτιο του 1924.
Ο Κωνσταντίνος Αλτιναλμάζης μετά τις Γυμνασιακές του σπουδές εγγράφεται στη φαρμακευτική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και πτυχιούχος επιστρέφει στην πατρίδα του Αδριανούπολη, όπου αμέσως εκλέγεται από την Ελληνική κοινότητα, Γενικός Γραμματέας του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου και στη συνέχεια έφορος της Κεντρικής Εφορείας Εκπαιδεύσεως, Ταμίας του Κοινοτικού Οικοτροφείου, και Πρόεδρος διάφορων φιλανθρωπικών Σωματείων μέχρι την ημέρα της απελευθέρωσης της Αδριανούπολης οπότε αναλαμβάνει με εντολή της Γενικής Διοίκησης Θράκης καθήκοντα βοηθού Δημάρχου κοντά στον Τούρκο Δήμαρχο Σεφκέτ Μπέη.
Για τη συνεχή αυτή κοινωνική και εθνική του δράση πέφτει στη δυσμένεια των Βουλγάρων που τον καταδίκασαν σε θάνατο. Σώζεται όμως την τελευταία στιγμή μετά την άτακτη φυγή τους που ακολούθησε.
Μετά την απελευθέρωση, κατά την ιστορική χαιρετιστήρια επίσκεψη των Δημάρχων της παλαιάς Ελλάδας που έγινε, βρίσκεται στην Αλεξανδρούπολη ως εκπρόσωπος της Αδριανούπολης προς προϋπάντηση και υποδοχή των Δημάρχων.
Για τη συνεχή αυτή εθνική του δράση, όταν ο Βασιλιάς Αλέξανδρος έφθασε ελευθερωτής στην Αδριανούπολη (13 Ιουλίου 1920) και πληροφορήθηκε τις μεγάλες εθνικές υπηρεσίες που προσέφερε, σε ένδειξη τιμής, τον αγκάλιασε θερμά και τον ασπάστηκε.
Μετά τη μικρασιατική καταστροφή και την εγκατάλειψη της πατρίδας του, εγκαταστάθηκε και αυτός μόνιμα στην Αλεξανδρούπολη και άσκησε το επάγγελμα του φαρμακοποιού.
Νυμφεύθηκε την θυγατέρα του Δημοσθένη Πινάτση , Ελένη και στην αρχή δεν είχε καμία ανάμειξη στα πολιτικά και κοινοτικά ζητήματα της νέας του πατρίδας. Αλλά το 1924 που κλήθηκε από τη Διοίκηση να αναλάβει προσωρινά τα καθήκοντα του Δημάρχου της Αλεξανδρούπολης, απόκτησε αμέσως τη γενική συμπάθεια και εκτίμηση των νέων του συμπολιτών οι οποίοι στις δημαιρεσίες της 24ης Οκτωβρίου 1925, διερμηνεύοντας και έμπρακτα τα αισθήματά του προς το πρόσωπό του, τον εξέλεξαν πρώτο αιρετό Δήμαρχο της Αλεξανδρούπολης.
Τα σπάνια ηγετικά του προσόντα, αλλά προπαντός η πολύχρονη πείρα του στα κοινά, τον καθιέρωσαν καθολικά στους συνδημότες του, οι οποίοι τον επανεξέλεξαν και τον κατέστησαν τον μακροβιότερο μέχρι σήμερα αιρετό Δήμαρχο της Αλεξανδρούπολης.
Από τη στιγμή που τιμήθηκε με την εμπιστοσύνη των συνδημοτών του, δεν έπαυσε ούτε ώρα να οραματίζεται και να φιλοδοξεί να μεταβάλλει τη μικρή και φτωχή σε έργα υποδομής Αλεξανδρούπολη σε μία πόλη σύγχρονη αντάξια της επίζηλης και προνομιακής της θέσης.
Η προσοχή του στράφηκε και επικεντρώθηκε αμέσως στη θεραπεία των μεγάλων έργων υποδομής και πρωταρχικά προσπάθησε να απαλλάξει την πόλη από τη φοβερή μάστιγα της λειψυδρίας.
Στα πρόσωπα των άξιων συνεργατών του Δημοτικών Συμβούλων, βρήκε τους καλύτερους υποστηρικτές και θιασώτες της τολμηρής του προσπάθειας.
Παρά τους πενιχρούς οικονομικούς πόρους του Δήμου, αλλά και χωρίς να επιβαρύνει τους συνδημότες του με πρόσθετη φορολογία, προχώρησε με θάρρος στην πραγματοποίηση του έργου της μόνιμης ύδρευσης της πόλης, έργο μεγάλο για την εποχή του, που αποτέλεσε και την προμετωπίδα του Δημοτικού του προγράμματος.
Με τον ορθολογισμό και την πείρα που διέθετε, έκρινε πως δεν ήταν λογικό το βάρος της εκτέλεσης τόσου μεγάλου έργου να βαρύνει μόνο τη γενιά του εφ’ όσον ήταν έργο που η κοινωφέλειά του θα αντανακλούσε και στις επόμενες γενιές. Έτσι προτίμησε τη σύναψη δανείου από 10.800 λίρες Αγγλίας με εικοσαετή απόσβεση και με τα χρήματα αυτά προικοδοτούσε την πόλη με ο μεγαλύτερο αγαθό της ανθρώπινης ανάγκης.
Αλλά η προσφορά και η φροντίδα του για έργο παραγωγικό δεν εξαντλήθηκαν μόνο στο έργο αυτό. Η γρήγορη και αποτελεσματική στέγαση των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής, ο ηλεκτροφωτισμός, η πυροσβεστική υπηρεσία, το τηλεπικοινωνιακό κέντρο, η φιλαρμονική, τα θαλάσσια λουτρά μπροστά στο φάρο, η επέκταση του ρυμοτομικού σχεδίου της πόλης, η ανέγερση των αποθηκών εύφλεκτων υλικών, των Δημοτικών Σφαγείων, της Λαϊκής Ιχθυαγοράς, του Δημοτικού Γυμναστηρίου, και άλλα πολλά, είναι έργα που φέρνουν τη σφραγίδα του και την υπογραφή του.
Ο δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος και η κάθοδος και κατοχή της Αλεξανδρούπολης από τους Βουλγάρους με τους οποίους τον χώριζαν λογαριασμοί για τους εναντίον τους εθνικούς του αγώνες, ανέκοψαν τη δημιουργική του πορεία και τον έφεραν αναγκαστικά πρόσφυγα στην Αθήνα. Αλλά μετά τη λήξη του πολέμου, επέστρεψε αμέσως και πάλι στην αγαπημένη του Αλεξανδρούπολη και συνέχισε την προσφορά του στα κοινά μέχρι την ημέρα του θανάτου του που επισυνέβη την 16η Μαρτίου 1948.
Ο Κωνσταντίνος Αλτιναλμάζης υπήρξε ο Δήμαρχος εκείνος που άλλαξε την όψη του μικρού Δεδεαγάτς και το μετέβαλε σε σύγχρονη κοσμούπολη.
Κάτω από τη μακρόχρονη συνετή του διοίκηση, ο Δήμος της Αλεξανδρούπολης σαν οργανισμός τοπικής αυτοδιοίκησης, δεν υστέρησε σε κανένα τομέα δράσης και έχαιρε τέτοιας εκτίμησης και στους κύκλους της Ένωσης των Δήμων Ελλάδας ώστε τον εξέλεξαν μέλος της Οργανωτικής επιτροπής του Α’ Συνεδρίου.
Η Δημοτική Αρχή, που εκτίμησε την ενάρετη πολιτεία του και το πολύχρονο και πολύπλευρο δημιουργικό του έργο στο Δήμο της Αλεξανδρούπολης, έπειτα από ομόφωνη απόφαση, έδωσε το όνομά του σε δρόμο της πόλης.
Σήμερα δεν υπάρχει στη ζωή, κανένας απόγονος της οικογένειας στην Αλεξανδρούπολη.
Ο τελευταίος κλάδος των Αλτιναλμάζιδων έσβησε με το θάνατο του Ιωάννη που επισυνέβη την 30η Αυγούστου 1974. Γιός του Εμμανουήλ Αλτιναλμάζη, γεννήθηκε στην Αλεξανδρούπολη το έτος 1903. Σεμνός και αθόρυβος διήγε υποδειγματικά το βίο του διευθύνοντας την επιχείρησή του «Ποτοποιεία Ι. Αλτιναλμάζη». Νυμφεύτηκε τη θυγατέρα του Κωνσταντίνου Μαλαματίνα, Παρασκευή «πουπούλα» με την οποία απέκτησε έναν γιό, τον θαυμάσιο άλλα άμοιρο φίλο και συμμαθητή μας Μάνο (Εμμανουήλ) Αλτιναλμάζη που το δρεπάνι του Χάρου τον θέρισε πάνω στη νιότη του στο Λονδίνο όπου είχε μεταβεί μετά τις γυμνασιακές του σπουδές για να σπουδάσει Μηχανολόγος – Ηλεκτρολόγος.
Συντετριμμένοι και απαρηγόρητοι οι γονείς του από τον αδόκητο θάνατο του μονάκριβου παιδιού τους και υπήκοντες στις πάγιες παραδόσεις της πατριαρχικής τους οικογένειας, θέσπισαν κληροδότημα τα καταστήματα που βρίσκονταν στη γωνία των οδών 14ης Μαΐου και Βενιζέλου στην Αλεξανδρούπολη, όπου σήμερα το πολυώροφο Μέγαρο Αλτιναλμάζη και τα έσοδα τριών γραφείων και δύο καταστημάτων τα διαχειρίζεται επιτροπή και χορηγεί υποτροφίες για να σπουδάζουν στο Πανεπιστήμιο, κατά την επιθυμία των εντολέων, φτωχοί νέοι προορισμένοι για την ειδικότητα του Μηχανολόγου Ηλεκτρολόγου και να μακαρίζουν τη μνήμη τους, νυν και αει και εις τους αιώνας.
Βοηθήματα:
